ماجرای اصلی لیلی و مجنون چه بوده ؟

گفتیم عشق همیشه در ذات انسان بوده و در واقع با آفرینش او عشق نیز همراهش زاده می شود و اختصاصی به زمان و مکان خاص ندارد اما عشق ها نیز دارای کمییت و کیفیت هستند یعنی عشق هایی هستند که موقتی بوده و ممکن است پس از یک دوره ی کوتاه برای مدتی یا همیشه از بین بروند ولی عشقهایی نیز هستند که تا آخر عمر ممکن است باقی بماند تا وقتی که دو عاشق به هم برسند و یا تا زمانیکه بهم نرسیده اند نیز ادامه یابد. در این مورد می توان به عشق لیلی و مجنون اشاره کرد که واقعا عشق اسطوره ای و بی مثال داشتند که از گذشته ی دور تا کنون زبان به زبان و نسل به نسل چرخیده و امروزه نیز کتابهای بسیاری در مورد آن نگاشته شده است در واقع می توان از عشق لیلی و مجنون به عنوان یک الگوی بی نظیر یاد کرد که شاید در تاریخ کمتر عشقی مانند آنها جاودانه بوده است.

قصّه عاشقانه ی لیلی و مجنون از بهترین و تکرار نشدنی ترین منظومه غنایی در ادبیات فارسی محسوب می شود که از گذشته تاکنون جایگاه والایی در ادبیات فارسی داشته است چه فارسی زبانان و چه غیر فارسی زبانان در شعر ها و قصه هایشان به اهمیت و ارزش این اثر فاخر بارها و بارها اشاره کرده اند در ادبیات فارسی برای اولین بار نظامی گنجوی در کتاب لیلی و مجنون این داستان با ارزش را به صورت شعر نوشت. بعد از نظامی نویسندگان زیادی در میدان شعر و ادب توانستند چه به صورت نثر چه نظم آن را به رشته ی تحریر در آورند “عندلیب نور محمد” از قصه پردازان و شاعران ترکمن و به نام می باشد که با پیروی از مثنوی معنوی به نگارش لیلی و مجنون پرداخته است.

مجنون دیوانه وار عاشق لیلی بود و شب و روزش را با فکردن به لیلی سپری می کرد رفیقان نابخرد او که مفهوم عشق و عاشقی را نمی دانستند شروع به سرزنش مجنون می کردند می گفتند که برای چه آنقدر به لیلی علاقمند است در حالیکه لیلی آن چنان هم زیبا نیست و او را نکوهش می کردند که دخترانی زیباتر و خوشگلتر از لیلی در شهر است ولی تو چرا از میان این همه دختر لیلی را انتخاب کرده ای بهتر است که لیلی را فراموش کنی و دختر دیگری برای عاشق شدن انتخاب کنی ولی مجنون در جواب آنها این چنین می گفت :لیلی در نظر من آنقدر زیبا و دلفریب است که همتایی ندارد او مانند کوزه ی زیبا و فریبنده ی شراب است و من از این کوزه ی شراب فقط زیبایی نوش جان می کنم.

من از چهره ی لیلی به لطف خدا شرابی می نوشم که مرا مست زیبایی لیلی می کند شما به ظاهر و قیافه ی بیرونی کوزه می نگرید در حالیکه برای من قیافه ی کوزه اهمیتی ندارد. کوزه در واقع چهره ی بیرونی است و زیاد اهمیتی ندارد آنچه که مهم است شراب درون کوزه است که مدهوش کننده می باشد. پروردگار از کوزه ی لیلی به شما سرکه ی بی ارزش داده در حالیکه به من شراب بخشیده است.چرا که شما عاشق نیستید و ارزش آن را نمیدانید ولی من عاشق لیلی هستم و او را هرگونه که هست می پسندم و دوستش دارم.

شما ظاهر بین هستید و فقط صورت و ظاهر کوزه را مشاهد می کنید و شرابی که خالص است با چشمان آلوده ی شما قابل دیدن نیست خداوند از یک کوزه ممکن است به یکی عسل بدهد به یکی سم و به یکی شراب، این در واقع برداشتهای شماست که چه دیدگاهی در مورد آن داشته باشید مثلا دریا برای یک پرنده هیچ وقت خانه نمی شود چرا که پرنده شنا بلد نیست و در دریا غرق می شود ولی مرغابی که شناگر ماهری است دریا برای او یک خانه ی سرشار از نعمت است و هیچ وقت در آن غرق نمی شود.

مختصری از حکایت عاشقانه و حزن انگیز لیلی و مجنون

در این مطلب شما را به خواندن قسمتی از این قصه ی زیبا که توسط نظامی روایت شده است دعوت می کنیم :

در چند صد قرن پیش مردم عربستان به صورت قبیله ای زندگی می کردند یکی از این قبایل هم قبیله ای به نام بنی عامر بود هر قبیله دارای حاکمی بود قبیله ی بنی عامر هم حاکمی داشت که در جوانمردی بی همتا و در هنرمندی در همه جا مشهور بود اما هیچ بچه ای نداشت همیشه به پیشگاه خداوند مهربان دعا می کرد و شب و روز با خدا راز و نیاز می کرد تا خداوند کریم به او پسری همانند مروارید درخشان بخشید پدرش اسم او را قیس نامید قیس پسری بسیار زیبا روی در میان دیگر قبایل بود قیس کم کم رشد کرد و بزرگ شد و پدرش او را برای فرا گرفتن علم و دانش راهی مکتب کرد در مکتب دختران و پسران خردسال برای درس خواندن با هم حضور می یافتند و از محبت و علم معلم خود بهره می جستند در مکتب میان دختران ، دختری بود:

ﻣﺎه ﻋﺮﺑی ﺑﻪ رخ ﻧﻤﻮدن

ﺗﺮک ﻋﺠﻤی ﺑﻪ دل رﺑﻮدن

در ﻫﺮ دلی از ﻫﻮاش ﻣﻴلی

ﮔﻴﺴﻮش ﭼﻮ ﻟﻴﻞ و ﻧﺎم ﻟﻴلی

که قیس بیشتر از دیگران به او توجه می کرد چرا که قیس پس از آشنا شدن با آن دختر چنان واله و شیدای او شده بود که همه، بعد از آن قیس را دیوانه خطاب می کردند قیس همچون دیوانه ها هر روز دور کوه نجد را که قبیله ی لیلی در آنجا ساکن بودند را طواف می کرد. قیس و لیلی در راه مکتب با هم آشنا شده بودند و بعدها چنان عاشق هم شدند که قصه ی آنها در کتابها نوشته شد آنها ابتدا عشقشان را از همه مخفی کردند اما از آنجا که عشق هرگز نمی تواند در پستوی دل مخفی بماند لذا آن دو رازشان بر ملا شد و داستان عشقشان در همه جای این دنیای بیکران پراکنده شد.

لیلی از یک خانواده ی پولدار و شناخته شده بود برای همین پدرش برای تنها دخترش آرزوها داشت و هرگز حاضر نبود دختر زیبا و یکی یک دانه اش را به هرکسی بدهد آنهم قیس ،پسری که هیچ چیز در دنیا نداشت و تنها داراییش یک دل عاشق و مهربان بود که آنهم با تمام وجودش در عشق لیلی گم شده بود.

قصه ی عشق لیلی و مجنون در همه جا فاش شده بود و همه ی قبایل از این راز خبر داشتند لذا مجنون از پدرش خواست به خواستگاری لیلی برود اما پدر لیلی به دلیل دشمنی که از قبل از قبیله ی قیس داشت به خواستگاری پدر قیس جواب رد داد و پدر قیس به پدر لیلی گفت:

ﻣﻦ درﺧﺮم و ﺗﻮ درﻓﺮوشی

ﺑﻔﺮوش ﻣﺘﺎع اﮔﺮ ﺑﻬﻮشی

اما حال قیس بعد ازشنیدن خبر رد، روز به روز بدتر می شد و پدرش که این وضع قیس را می دید بسیار ناراحت می شد و شروع به پند و اندرز دادن به قیس می کرد و مجنون بعد از شنیدن پند و اندرزهای پدر:

ﺗﺮﻛﺎﻧﻪ ز ﺧﺎﻧﻪ رﺧﺖ ﺑﺮﺑﺴﺖ

در ﻛﻮچگه رﺣﻴﻞ ﺑﻨﺸﺴﺖ

ﭼﻮن واﻣﻖ از آرزوس ﻋﺬرا

ﮔﻪ ﻛﻮه ﮔﺮﻓﺖ و ﮔﺎه ﺻﺤﺮا

وقتی که فامیلها و اقوام قیس بیچارگی پدر و پریشان حالی قیس را دیدند ﮔﻔﺘﻨﺪ:

ﺑﻪ اﺗﻔﺎق ﻳک ﺳﺮ

ﻛﺰ ﻛﻌﺒﻪ ﮔﺸﺎده ﮔﺮدد

اﻳﻦ در ﺣﺎﺟﺘﮕﻪ ﺟﻤﻠﻪ ﺟﻬﺎن اوﺳـﺖ

ﻣﺤﺮاب زﻣﻴﻦ و آﺳﻤﺎن اوﺳﺖ

مجنون که با شنیدن جواب رد از پدر لیلی مدام گریه و زاری میکرد اما از اقدامش دست بردار نبود ، اما قبیله ی لیلی هم بیکار نمی نشستند و او را آزار و اذیت می کردند و در آخر مجنون مجبور به فرار شد مجنون که درمانده شده بود شخصی به نام نوفل را برای بار چندم به خواستگاری لیلی فرستاد اما باز هم هیچ فایده ای نداشت و جواب آنها باز هم منفی بود .پدر مجنون وقتی که پسرش را در آن حال می دید بسیار غمگین و ناراحت می شد لذا تصمیم گرفت تا مجنون را به کعبه ببرد و به مجنون گفت که از درگاه خداوند طلب شفاعت و یاری کند و مجنون نیز اینگونه با خدای خود شروع به سخن گفتن کرد:

ﻛﺰ ﻋﺸﻖ ﺑﻪ ﻏﺎﻳتی رﺳﺎﻧم

ﻛﻮ ﻣﺎﻧﺪ اﮔﺮ ﭼﻪ ﻣﻦ ﻧﻤﺎﻧﻢ

ﻳﺎرب ﺗﻮ ﻣﺮا ﺑﻪ روی ﻟﻴلی

ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﺪه زﻳﺎده ﻣﻴلی

از ﻋﻤﺮ ﻣﻦ آﻧﭽﻪ ﻫﺴﺖ ﺑﺮ ﺟﺎی

ﺑﺴﺘﺎن و ﺑﻪ ﻋﻤﺮ ﻟﻴلی اﻓﺰای

و در آخر وقتی پدر مجنون این سخنان را از پسرش شنید به شدت اندوهیگن شد و دیگر هیچ چیزی نگفت.

بعد از مدتی بر خلاف میل لیلی او را به اجبار به عقد مردی از قبیله ی بنی اسد به نام “ابن سلام” در آوردند جشن بسیار مجلل و با شکوهی گرفتند و همه قبایل را به جشن دعوت کردند پدر لیلی که از این کارش خیلی خوشحال بود در بین مهمانان شروع به دادن سکه می کرد در اولین شب زفاف لیلی اولین سیلی خود را تقدیم شوهرش ابن سلام کرد.مجنون از شوهر کردن لیلی بی خبر بود اما دیگر برای او چه فرق می کرد چرا که او یک دیوانه ی واقعی شده و سر به کوه و بیابان نهاده بود روزی به او خبر دادند که :

آن دوﺳﺖ ﻛﻪ دل ﺑﺪو ﺳﭙﺮدی

ﺑﺮ دﺷﻤﻨﻴﺶ ﮔﻤﺎن ﻧﺒﺮدی

دادﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﻮﻫﺮی جوانش

ﻛﺮدﻧﺪ ﻋﺮوس در زﻣﺎﻧﺶ

ﻣﺠﻨﻮن با شنیدن این ماجرا:

ﭼﻨﺪان ﺳﺮ ﺧﻮد ﺑﻜﻮﻓﺖ ﺑﺮ ﺳﻨﮓ

ﻛﺰ ﺧﻮن ﻫﻤﻪ ﻛﻮه ﮔﺸﺖ ﮔﻞ رﻧﮓ

اﻓﺘﺎد ﻣﻴﺎن ﺳﻨﮓ ﺧﺎره

ﺟﺎن ﭘﺎره و ﺟﺎﻣﻪ ﭘﺎره ﭘﺎره

مجنون بعد از شنیدن خبر ازدواج لیلی دیوانه تر از قبل شد حالا دیگر هیچ رمقی برایش نمانده پدرش برای تسلی دادن پیش او آمد تا شاید بتواند دل آشفته ی پسرش را کمی تسکین دهد و اینکار پدر کمی موثر واقع شد چرا که دل اندوهگین مجنون با سخنان پدر کمی آرام شد ولی از بخت بد مجنون پدرش که تنها حامی او بود برای همیشه مجنون را تنها گذاشت و به دیار حق شتافت حالا قیس علاوه بر درد عشق خود باید از دوری پدر نیز می نالید بعد از در گذشت پدر ، مادرش نیز او را تنها گذاشت حالا دیگر مجنون تنهای تنها بود و هیچ یار و یاوری نداشت غم از دست دادن پدر و مادر، مجنون را پریشانتر از قبل کرده بود سالها سپری می شد و مجنون در بیابان با حیوانات وحشی خو گرفته بود و هم سخن شده بود و قصه ی عشق خود را به آنها بازگو می کرد.

لیلی از زندگی اجباریش با ابن سلام متنفر بود و روزها و شبهایش را با غم و ناراحتی به پایان می رساند تا اینکه شوهرش ابن سلام بر اثر یک بیماری فوت کرد و لیلی در غم از دست دادن شوهرش به عزا نشست .مجنون وقتی خبر فوت شوهر لیلی را شنید با عجله به نزد لیلی رفت شاید می خواست لیلی را هم در غم از دست دادن پدرش شریک کند.بالاخره بعد از مدتها این دو عاشق توانستند در کنار هم باشند و از عشق و علاقه ی هم بر خوردار شوند حالا لیلی که از زندگی اجباری با ابن سلام رهایی یافته به معشوق خود رسیده بود البته عشق این دو بسیار پاک و مطهر بود و جز دیدارهای حضوری چیزی دیگر بین آن دو نبود مجنون بدون اینکه این بار بخواهد به لیلی عشق دیرین خود برسد راهی دشت و کوه می شود.اما دریغ و حسرت که زمانی نگذشت که لیلی بیمارشد و در واپیسن لحظات زندگیش چنین گفت :

ﮔﻮ ﻟﻴلی از اﻳﻦ ﺳﺮای دﻟﮕﻴﺮ

آن ﻟﺤﻈﻪ ﻛﻪ می ﺑﺮﻳﺪ زﻧﺠﻴﺮ

در ﻣﻬﺮ ﺗﻮ ﺗﻦ ﺑﻪ ﺧﺎک ﻣﻲ داد

در ﻳﺎد ﺗﻮ ﺟﺎن ﺑﻪ ﭘﺎک می داد

و همین که این سخن را گفت شمع زندگیش به یکباره خاموش شد و تنش به سردی گرایید و برای همیشه مجنون تنها را تنها گذاشت. بعد از دفن لیلی هیچ وقت جای آرامگاه لیلی را به مجنون نگفتند ولی مجنون همیشه از خداوند می خواست که هرچه زودتر او را به معشوقش برساند و گفت :” تا جاییکه بتوانم می گردم خاک و زمین را بو می کشم تا بوی لیلی را احساس کنم ” و آنطور که گفته بود عمل کرد آنقدر گشت تا آرامگاه معشوقه اش را پیدا کرد.

مجنون به طرف آرامگاه لیلی رفت و این شعر را در وصفش سرود:

ﺑﻴتی دو ﺳﻪ زار زار ﺑﺮﺧﻮاﻧﺪ

اﺷکی دو ﺳﻪ ﺗﻠﺦ ﺗﻠﺦ ﺑﻔﺸﺎﻧﺪ

ﭼﻮن ﺗﺮﺑﺖ دوﺳﺖ در ﺑﺮ آورد

ای دوﺳﺖ ﺑﮕﻔﺖ و ﺟﺎن ﺑﺮ آورد

ﭘﻬﻠﻮ ﮔﻪ دﺧﻤﻪ را ﮔﺸﺎدﻧﺪ

در ﭘﻬﻠﻮی ﻟﻴﻠﻴﺶ ﻧﻬﺎدﻧﺪ

ﺑﻮدﻧﺪ در اﻳﻦ ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﻳک ﻋﻬﺪ

ﺧﻔﺘﻨﺪ در آن ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﻳک ﻣﻬﺪ

مجنون بر سر آرامگاه لیلی ضجه ها زد و گریه و زاری ها کرد تا او هم به وصال محبوبش رسید وصیت کرده بود که در کنار عشقش به خاک سپرده شود و این دو معشوق بار دیگر در کنار هم آرام گرفتند.

اما توصیه هایی برای عاشقان:

از عاشق شدن در مسیر مدرسه و دانشگاه اکیدا خود داری کنید اگر به ناچار عاشق شدید مانند مجنون و لیلی نباشید.

اگر عاشقید دانستن این نکته ضروری است که عشق را در پستوی دلتان پنهان نکنید آن را برملا کنید تا همه پی به عشق شما ببرند.

در راه عشق ثابت قدم باشید و هرگز از فک و فامیل محبوبتان ترس به خود راه ندهید.

اگر علاقه ای به کسی ندارید از ازدواج با او پرهیز کنید.

” که عشق آسان نمود اول ولی افتاد مشکلها ” در راه عشق باید سختیهای زیادی کشید تا به وصال معشوق رسید.

آه چه غرقاب مهیبی است عشق

مهلکه پر ز نهیبی است عشق

غمزه خوبان دل عالم شکست

شیر دل است آنکه از این غمزه رست

زندگی عشق عجب زندگی است

زنده که عاشق نبود زنده نیست